Bu ders notumuzda Kimya dersinin Asit-Baz konusu altında; Asit – Baz Kavramları, Suyun İyon Denklemi, Zayıf Asit ve Bazlar, Nötürleşme, Genel Nötürleşme Denklemi, Tampon Çözeltiler vb. başlıklar hakkında detaylı bilgileri bulabilirsiniz.

ASİT – BAZ KAVRAMLARI

Asit: Sulu çözeltilere H⁺ iyonu verebilen maddelerdir.

Baz: Sulu çözeltilere OH^– iyonu verebilen maddelerdir.

Diğer bir ifadeyle H⁺ iyonu verebilen maddelere asit, H⁺ iyonu alabilen maddelere baz denir.

Bu genel tanıma göre;

denkleminde HF, H⁺ iyonu verebildiğinden asit, H₂O, H⁺ iyonu alabildiğinden bazdır.

Tepkime çift yönlü olduğundan H₃O⁺ iyonu, H⁺ iyonu verebildiğinden asit, F^– ise H⁺ alabildiğinden bazdır.

Asit-1   Baz-2    Asit-2   Baz-1

şeklinde yazılabilir. Bu ise herbir asit ve bazın birer eşlenik asit-baz çiftinden oluştuğunu gösterir.

Örnek olarak:

Asit-1   Baz-2    Asit-2   Baz-1

Baz-2  Asit-1       Asit-2   Baz-1

Aynı numarayla gösterilen asit baz çiftine konjuge asit-baz çifti denir.

SUYUN İYON DENKLEMİ

Su çok az dahi olsa elektrik akımını ilettiğine göre, su içerisinde iyonların bulunduğu aklımıza gelmelidir.

şeklinde iyonlaşır.

Olay bir denge olayı olduğundan denge sabitine suyun denge sabiti (K_su) denir.

25 °C de deneysel olarak K_su değeri 1.10^–14 olarak hesaplanmıştır.

Ksu = [H+].[OH–]

eşitliği bütün sulu çözeltiler için geçerlidir.

Asit suya H⁺ iyonu vereceğine göre [H⁺] = [OH^–] eşitliği bozularak [H⁺] > [OH^–] olacaktır.

Baz suya OH^– iyonu verecek ya da H⁺ iyonu alacaktır.

Baz çözeltisi için [H⁺] < [OH^–] söz konusu olacaktır.

[H+] = [OH–] = 1.10–7[H+] > [OH–] [H+] < [OH–] [H+] > 1.10–7 M [H+] < 1.10–7 M [OH–] > 1.10–7 M

M ise ortam nötrise çözelti asidik ise çözelti bazik ise çözelti asit ise çözelti baz ise çözelti baz

Not: Bir çözelti asit çözeltisi ise işlemler H+ iyonlarıyla yapılmalıdır. Çözelti baz çözeltisi ise işlemler OH– iyonlarıyla yapılmalıdır.

pH ve pOH

pH = –log[H+]

pOH = –log[OH–]

pH + pOH = 14

eşitlikleri yardımıyla bir çözeltinin [H⁺] derişimi ya da [OH^–] derişimi bilinirse pH’ı ya da pOH’sı, pH’ı ya da pOH’ı bilinen bir çözeltinin [H⁺] derişimi ya da [OH^–] derişimi bulunur.

Saf su için;

[H⁺]= [OH^–]= 1.10^–7 olduğundan

pH = –log[1.10^–7]

pH = 7

pOH = –log[1.10^–7]

pOH = 7 bulunur.

Asit	Baz
[H+] > [OH–] [H+] > 10–7 M [OH–] < 10–7 M pH < 7 pOH > 7 pH < pOH	[H+] < [OH–] [H+] < 10–7 M [OH–] > 10–7 M pH > 7 pOH < 7 pH > pOH

Örnek – 1

Bir asit çözeltisinin [H⁺] derişimi 1.10^–3 M ise bu çözeltinin pH ve pOH’ı nedir?

Çözüm

[H⁺] = 1.10^–3 M ise

pH = –log[H⁺]

pH = –log[1.10^–3]

pH = 3

pOH = 11 olarak bulunur.

ZAYIF ASİT ve BAZLAR (K_a ve K_b)

Kuvvetli asitler ve bazlar suda % 100 iyonlaştıklarından bunlarla ilgili soruları denge sabiti kullanmadan çözüyorduk. Ancak zayıf asit ve bazlarda %100 iyonlaşma olmadığından bir denge söz konusudur.

Zayıf HA asiti için;

ya da

Şeklinde denge denklemleri yazılabilir.

Zayıf asitler için uygulanan işlemlerden hareket ederek zayıf bazlar için gerekli eşitlikler elde edilebilir.

Örnek – 2

0,1 M lık HA asitinin pH =3 tür. Buna göre, asitin K_a sı kaçtır?

Çözüm

pH = 3 ise [H+] = 1.10^–3 olduğundan,

[A^–] = 1.10^–3 olacaktır.

9 ihmal edilir.

0,1 in yanında 1.10^–3 çok küçük olduğundan ihmal edilir.

K_a = 1.10^–5 olarak hesaplanır.

NÖTÜRLEŞME

Asit + Baz ® Tuz + H₂O
reaksiyonuna nötrleşme reaksiyonu denir. Herhangi bir asitle herhangi bir bazın tepkimeye girerek tuz oluşturması işlemine nötrleşme olayı denir.

Genel nötürleşme denklemi

H⁺ + OH^– ® H₂O şeklindedir.

Asitten gelen H⁺ iyonlarıyla bazdan gelen OH^– iyonlarının birleşmesi olayı nötürleşmedir. Asitten gelen H⁺ iyonlarının mol sayısı ile, bazdan gelen OH^– iyonlarının mol sayısı birbirine eşit ise ortam nötr olur. Yani pH = 7 olur.

TAMPON ÇÖZELTİLER

1. Zayıf bir asit ve bu asitin tuzunun karışımından oluşan çözeltiler tampon çözeltidir.

2. Zayıf bir baz ve bu bazın tuzunun karışımından oluşan çözeltiler tampon çözeltidir.

• Kuvvetli bir baz ile zayıf bir asitin birleşmesiyle oluşan tuzlar bazik tuz özelliği gösterirler ve bu tuzların anyonu hidrolize uğrar.
• Zayıf asit ile zayıf bazın birleşmesiyle oluşan tuzlarda hem katyon, hem anyon hidrolize uğrar.

Kaynak İndirme Bilgileri Site: www.derscalisiyorum.com.tr Dosya İçeriği: Asit ve Baz Dosya Boyutu/Türü: 307 KB/ PDF Dosya İndirme Linki: Tıklayınız.