7. Sınıf Sosyal Bilgiler Ülkeler Arası Köprüler
Bu sayfamızda 7. Sınıf Sosyal Bilgiler Ülkeler Arası Köprüler Ders Notunu bulabilirsiniz. Ders Notumuzun içinde Fransız İhtilali, Trablusgarp Savaşı, Balkan Savaşları, 1.Dünya Savaşı, İki kurşun ve milyonlarca kayıp, Dünya’da Neler Oluyor, Neden Yaşatmalıyısız, Ortak Miras başlıklarını bulabilirsiniz.
7.ÜNITE:ÜLKELER ARASI KÖPRÜLER
KAZANIMLAR:
1. 20. yüzyılın başında Osmanlı Devleti ve Avrupa ülkelerinin siyasi ve ekonomik yapısıysa 1.Dünya Savaşının sebep ve sonuçları ilişkilendiriri.
2. Küresel sorunlarla Uluslar arası kuruluşların kuruluş amaçlarını ilişkilendirir.
3. Küresel sorunların çözümlerinin yaşama geçirilmesinde kişisel sorumluluğunu anlar.
4. Düşünce,sanat ve edebiyat ürünlerinin,doğal varlıkların ve tarihi çevrelerin ortak miras öğesi olarak yaşatılmasında insanlığın sorumluluğunun farkına varır.
BİLİNMESI GEREKEN KAVRAMLAR:
1. Genelleme
2. Küresel sorun
3. Ortak miras
1. DÜNYA SAVAŞI (1914-1918)
19. Yüzyılda Osmanlı Devleti
Osmanlı Devleti 19. yüzyılda topraklarını koruma ve yenilikler yaparak devletin ömrünü uzatma politikası izledi. Bu dönemde Avrupa’da meydana gelen Fransız Ihtilalı ve Sanayi Inkılabı gibi olaylar Osmanlı Devleti’ni olumsuz yönde etkiledi.
Fransız Ihtilalı’nın Osmanlı Devleti Üzerindeki Etkileri
Fransız Ihtilalı ile ortaya çıkan milliyetçilik akımı çok uluslu devletlerin dağılmasını hızlandırdı.
Milliyetçilik, her milletin kendi devletini kurup, kendi kendini yönetmesidir.
Osmanlı Devleti, bünyesinde birçok etnik topluluğu barındırdığından bu akımın etkisiyle toprakları üzerinde birçok isyan çıktı.
Osmanlı Devleti’ne bağlı olan Balkan milletlerinden Sırplar ve Yunanlılar isyan ettiler. Çıkan bu isyanlar azınlıkların bağımsızlıklarını kazanmasında etkili oldu.
Ihtilalın getirdiği fikirler, Osmanlı devlet adamlarını ve aydınlarını harekete geçirdi. Önce Tanzimat Fermanı, daha sonra Meşrutiyet ilan edildi.
Sanayi Inkılabı’nın Osmanlı Devleti Üzerindeki Etkileri
Sanayi Inkılabı’nın sonunda sanayileşmesini tamamlayan Avrupalı devletlerin sömürge ve pazar arayışları arttı, bu durumun sonucunda Osmanlı Devleti toprakları üzerinde çıkar çatışmaları başladı. Avrupalı devletler 19. yüzyılda azınlık haklarını ve kapitülasyonları bahane ederek Osmanlı Devleti’nin iç işlerine karıştılar.
Osmanlı Devleti, Avrupa’da meydana gelen bu gelişmeleri yeterince takip edemediğinden dağılması hızlandı.
NOT: Osmanlı yönetimine karşı ayaklanan ilk azınlık SIRPLAR,bağımsızlığını kazanan ilk azınlık RUMLAR(Yunanlılar)dır.
XX. YY BAŞLARINDA 0SMANLI DEVLETI
Osmanlı Devleti, XX. yy’a gelindiği zaman siyasi ve askeri üstünlüğünü kaybetmiş ve ayakta kalabilmek için uluslararası denge siyaseti izlemiştir.
Avrupa’da ortaya çıkan Fransız Ihtilali, Sanayi Inkılabı Osmanlı Devleti’ni olumsuz etkilemiştir. Fransız Ihtilali ile birlikte milliyetçilik akımları, Osmanlı Devleti’ndeki azınlıklar arasında yayılmış ve Osmanlı içerisinde birçok ayaklanma çıkmıştır.
Sanayi Inkılabı ile Avrupa’da fabrikalar kurulmuş üretim artmış, mallar hızla ve ucuz bir şekilde piyasaya sürülmüştür. Üretilen malları satmak için pazar arayışına gidilmiş ve böylece sömürgecilik yarışı başlamıştır. Bu durumda Osmanlı Devleti hammadde ve pazar açısının önemli bir konumdaydı. Osmanlı Devleti’ne giren ucuz mallar Osmanlı ekonomisini: olumsuz etkilemiştir. Sömürgecilik, bir devletin başka milletleri, toplulukları siyasi ve ekonomik egemenliği altına alarak güçlenmek istemesi
Osmanlı Devleti dünyadaki ekonomik gelişmelere ayak uyduramamıştır. Kapitülasyonların sürekli hale gelmesinden sonra ekonomik olarak dışa bağımlı hale gelinmiştir.
Osmanlı Devleti askeri, ekonomik ve siyasi alandaki çöküşü önlemek için Tanzimat ve Islahat Fermanları yayınlanmış fakat başarı elde edilememiştir. Bunun yanında 1876 yılında 1. Meşrutiyet, 1908 yılında II. Meşrutiyet ilan edilmiştir. Meşruti yönetime geçişin tam anlamıyla sağlanamaması, ülke içerisinde karışık-lıklara neden olmuştur. Bu karışıklıklardan yararlanan Avusturya, Bosna-Hersek’i işgal etmiş, Bulgaristan bağımsızlığını ilan etmiş, Italya ise Trablusgarb’ı işgale başlamıştır.
Trablusgarb Savaşı (1911-1912)
Nedenleri:
Italya’nın hammadde ve pazar arayışı,
Osmanlı Devleti’nin güçsüz bir durumda olması,
Trablusgarb’ın önemli yeraltı kaynaklarına sahip olması ve coğrafi olarak Italya’ya yakın olması.
* Osmanlı Devleti’nin donanmasının ( Haliç’ te çürütülmesi) güçsüz olması, Mısır’ın Ingilizlerin elinde olmasıyla Trablusgarb’a kara bağlantısının olmamasından dolayı başarısız olunmuştur. Bu sırada Balkan Savaşlarının başlaması ile birlikte Osmanlı Devleti barış istemek zorunda kalmıştır.
Uşi Antlaşması (1912)
Trablusgarb ve Bingazi Italyanlara bırakılmıştır.
UYARI: Böylece Osmanlı Devleti, Kuzey Afrika’daki son toprağını da kaybetmiştir.
Rodos ve Oniki Ada, Balkan Savaşları bitinceye kadar geçici olarak Italyanlara bırakılmıştır.
Trablusgarp bölgesinde yaşayan halk halife yoluyla Osmanlı Devleti’ne bağlı kalarak, kültürel bağ devam ettirilmiştir.
BALKAN SAVAŞLARI (1912-1913)
I. BALKAN SAVAŞI
Nedenleri:
o Fransız Ihtilali ile birlikte yayılan milliyetçilik akımının Osmanlı Devleti’ne olumsuz etkisi.
o Avrupa devletlerinin, Osmanlı içerisinde yaşayan azınlıkları kışkırtması
o Ingiltere’nin, Rusya’yı Osmanlı üzerindeki politikasında serbest bırakması (Panslavizm)
o Osmanlı Devleti’nin merkezi gücünün zayıflaması
o Osmanlı Devleti; Bulgaristan, Yunanistan, Karadağ ve Sırbistan’la mücadele etmiştir.
o Osmanlı Devleti, dört cephede yaptığı mücadelede başarısız olmuştur. Başarısız olmasının nedeni, ordu içerisinde karışıklıklar olması ve cephelere askeri gücün gönderilememesidir.
LONDRA ANTLAŞMASI (1913)
* Midye-Enez hattının batısında kalan topraklar, Balkan devletlerine bırakılmıştır. (Edirne, Kırklareli…)
* Ege adalarının geleceği büyük devletlerin eline bırakılmıştır.
* I. Balkan Savaşı devam ederken Arnavutluk bağımsızlığını ilan etmiştir
.
Osmanlı Devleti’nden ayrılan son Balkan Devleti Arnavutluk’tur.
Sonuçları:
* Osmanlı Devleti, Ege adalarındaki egemenliğini kaybetmiştir.
* Bulgaristan büyük topraklara sahip olarak, Ege denizine kıyısı olmuştur.
* Bab-ı Ali Baskını ile Ittihat ve Terakkiciler Osmanlı yönetimini tamamen ellerine geçirmişlerdir.
* Balkanlarda Türkler azınlık durumuna düşmüş ve günümüze kadar sürecek olan azınlık sorunu ortaya çıkmıştır.
* Bu dönemde Balkanlardan Anadolu’ya büyük göçler olmuştur. Bu göçler Anadolu’da ekonomik ve toplumsal sorunları da beraberinde getirmiştir.
II. BALKAN SAVASI
Nedenleri:
* I. Balkan Savaşı sonucunda, Balkanlardaki otorite boşluğu.
* Bulgaristan’ın fazla toprak almasıyla birlikte, diğer Balkan devletlerinin bu duruma tepkisi
* Balkan topraklarının, Balkan devletleri arasında paylaşılamaması
* Romanya’nın Bulgaristan’a saldırması ile savaş başlamıştır. I. Balkan Savaşı sonucunda fazla toprak alan Bulgaristan’a karşı diğer Balkan Devletleri’nin mücadelesinde, Bulgaristan mağlup olmuştur.
UYARI: Bu karışıklıklardan yararlanan Osmanlı devleti, kaybetmiş olduğu Edirne ve Kırklareli’ni geri almıştır.
Balkan Savaşlarının Genel Sonuçları
Osmanlı Devleti Balkan topraklarındaki hakimiyetini kesin olarak kaybetti.
Balkanlardaki Türkler azınlık durumuna düştü ve günümüze kadar devam eden Balkan Türkleri sorunu ortaya çıktı.
Bugünkü batı sınırımız büyük ölçüde belli oldu.
Balkan topraklarındaki siyasi denge bozuldu.
Balkanlardaki Türk nüfusu, yapılan göçler nedeniyle azalırken Anadolu’daki Türk nüfusu arttı.
Türk ordusunda yenilik gereksinimi ortaya çıktı.
1. DÜNYA SAVAŞI
Savaşın Nedenleri:
Avrupalı Devletler arasında sömürgecilik yarışı ve ekonomik rekabet.
Hammadde ve Pazar arayışı.
Almanya ve Ingiltere arasındaki ekonomik rekabet.
Milliyetçilik akımı.
Ittifak ve Itilaf devletlerinin oluşması.
Avusturya ve Rusya’nın Balkanlardaki çıkar çatışmaları.
Avusturya-Macaristan veliahdının Sırplar tarafından öldürülmesi.
Almanya ve Italya milli birliklerini geç kurmuşlardı. (1870)Bundan dolayı sömürgeciliğe de geç başlamışlardı. Sömürgeciliğe başladıklarında mevcut sömürge alanları azalmıştı.Özellikle Almanya,Ingiltere’ nin elinde bulunan sömürge topraklarına saldırmaya başladı.Oysa Ingiltere ve diğer Avrupa Devletleri sömürgelerini kaybetmek istemiyorlardı.Böylece Almanya-Ingiltere rekabeti başladı.
Almanya güçlü bir devlet olarak siyasi birliğini kurduktan sonra Fransa’nin elinde bulunan Alsas-Loren bölgesine göz dikti.Yapılan savaşla kömür bakımından zengin olan bu bölgeyi Fransa’dan aldı.Bölgeyi Almanya’dan geri almak isteyen Fransa Almanya’ya karşı Ingiltere ile ittifak kurmaya başladı.
Böylece devletler arasında bloklaşma başladı. Balkanlarda ise milliyetçilik akımının etkileri hüküm sürüyordu.Rusya Panslavizm politikası ile Balkanlarda egemenlik kurmak istiyordu.Bu durum Balkanlarda çıkarı olan Avusturya-Macaristan imparatorluğunun işine gelmiyordu.
Devletler arasındaki çıkar çatışmaları ittifak ve itilaf gruplarının doğmasına neden oldu.
Itilaf Devletleri:
Ingiltere.Fransa,Rusya(Italya’da daha sonra bu gruba geçmiştir.)
Ittifak Devletleri:
Almanya,Avusturya-Macaristan,Italya, Osmanlı Devleti, Bulgaristan.
Savaşın Başlaması:
Avusturya-Macaristan Imparatorluğu veliahdı Saraybosna’yı ziyarete gelmişti. Burada Sırplı bir öğrenci tarafından öldürüldü.28 Haziran 1914
Avusturya-Macaristan bu suikastı bahane ederek Sırbistan’a savaş açtı. Rusya Sırbistan’ın yanında yer aldı. Fransızlar Rusya’yı destekledi. Almanya’da Avusturya-Macaristan imparatorluğu ile aynı grupta olduğundan Avusturya’nın yanında savaşa katıldı.
Böylece savaş kısa zamanda Avrupa’ya ve tüm dünyaya yayıldı.
Savaşın ilk yıllarında Almanya grubu birçok cephede başarı kazandı.
Osmanlı Devletinin Savaşa Katılması:
OSMANLI DEVLETI KIMIN YANINDA
Osmanlı Devleti’nin I. Dünya Savaşı’na girmesini istemeyen Itilaf Devletleri bu nedenle Osmanlı Devleti’ne kapitülasyonları kaldırmayı ve ekonomik alanda yardım etmeyi vaadettiler. Ancak Almanya, Osmanlı Devleti’nin kendi yanında savaşa girmesini sağlamak amacıyla Osmanlı devlet adamları ile gizli görüşmelere başladı.
Osmanlı Devleti savaşın başlamasıyla birlikte tarafsızlığını ilan etti. Trablusgarp ve Balkan Savaşlarından yenik çıkan Osmanlı Devleti yeni bir savaşa hazır değildi.
Osmanlı Devleti’nin Savaşa Girmesinin Sebepleri
1. Kaybettiği yerleri geri almak istemesi,
2. Kapitülasyonları kaldırmak istemesi,
3. Siyasi yalnızlıktan kurtulmak istemesi,
4. Ingiltere, Fransa ve Rusya’nın Osmanlı Devleti’ne karşı düşmanca politikalar izlemesidir.
5- Pantürkizm politikası
Almanya’nın Osmanlı Devleti’ni kendi yanında savaşa katmak istemesinde;
1. Savaşı daha geniş alanlara yayarak savaş yükünü hafifletmek istemesi,
2. Osmanlı Devleti’nin jeopolitik konumundan yararlanmak istemesi,
3. Osmanlı halifesinin dini gücünden yararlanmak istemesi,
4. Rusya’ya, Boğazlar yoluyla yardımda bulunulmasını engellemek istemesi etkili oldu..
Osmanlı Devleti Balkan savaşlarından yeni çıktığı için perişan ve yoksuldu.Bundan dolayı I.Dünya Savaşı çıktığında tarafsızlığını ilan etti.Anlaşma Devletleri de(Ingiltere grubu)kendi çıkarları açısından bu fikri destekliyordu.
Almanlar Osmanlı Imparatorluğunun kendi saflarında savaşa girmesini istiyordu.Çünkü Osmanlı Devletinin yeni cepheler açmasıyla Almanya’nın üzerindeki savaş yükü azalacaktı.Çünkü Osmanlı Devletinin yönetimi Ittihat ve Terakki Partisinin elindeydi.Bu partinin en güçlü ismi de Enver Paşa’ydı.Enver Paşa aşırı Alman hayranıydı.Aynı zamanda Osmanlı Devleti daha önce kaybettiği toprakları Almanya’nın yanında savaşa girer-se tekrar geri alabilirdi(Savaşı Almanya’nın kazanacağı tahmin ediliyordu.)
Bu nedenlerden Alman heyeti ile Enver Paşa arasında gizli bir anlaşma imzalandı. Bu anlaşmaya göre Osmanlı Devleti Almanya’nın yanında savaşa katılacaktı.
Akdeniz’de bulunan iki Alman gemisi(Goben-Breslaw) Ingiliz donanmasının önünden kaçarak Istanbul’a geldiler ve Osmanlı Devletine sığındılar.Osmanlı Devleti bu iki gemiyi satın aldığını söyledi.Daha sonra bu iki geminin isimlerini Yavuz ve Midilli olarak değiştirdi.
Bu gemiler Enver Paşanın talimatıyla Karadeniz’e açılarak Rus limanlarını topa tuttu.Böylece Osmanlı Devleti de I.Dünya Savaşına katılmış oldu(3Ekim1914)
OSMANLI DEVLETININ I.DÜNYA SAVAŞINDA SAVAŞTIĞI CEPHELER:
I.Dünya Savaşında Osmanlı Devleti Kafkas, Kanal, Çanakkale, Filistin, Suriye, Irak, Yemen cephelerinde Itilaf Devletlerine karşı savaştı. Romanya, Galiçya, Makedonya Cephelerinde müttefiklere yardım amacıyla savaştı.
Kafkasya Cephesi: (Aralık 1914) Enver Paşa tarafından Rusya’ya karşı açıldı.
Kafkasları ele geçirerek Orta Asya Türkleri ile bağlantı kurmak,
Hazar Denizi’nin doğusundan hareket ederek Ingiltere denetimindeki Hindistan’a saldırmak,
Kafkasya’daki petrol yataklarının kontrolünü ele geçirmek istenmesidir.
Enver Paşa yönetimindeki Türk ordusu Kafkasya’dan Rusya üzerine taarruza başladı. Ancak şiddetli kış şartları sebebiyle pek çok Türk askeri şehit oldu. Bu durumu değerlendiren Ruslar Erzurum, Muş, Bitlis ve Erzincan’ı ele geçirdi. Daha sonra Kafkas Cephesi’ne atanan Mustafa Kemal, Ruslara karşı başarı kazanarak Muş ve Bitlis’i işgalden kurtardı (1 Nisan 1916).
Rusya 3 Mart 1918 tarihinde Brest Litowsk Antlaşması’nı imzalayarak savaştan çekildi. Antlaşma sonucunda Rusya, Kars, Ardahan ve Batum’u Osmanlı Devleti’ne bıraktı.
Çanakkale Cephesi(1915) :Osmanlı Devleti I.Dünya Savaşına girince Itilaf Devletlerinin bütün dikkatleri boğazlar üzerine yöneldi. Ingiltere ve Fransa müttefikleri olan Rusya’ya gerekli askeri yardımı sağlamak için boğazlara hakim olmak istiyordu.(Baltık Denizini Alman denizaltıları kapatmıştı. Rusya’ya yardım edilebilecek tek yol boğazlar kalmıştı)Aynı zamanda boğazların ele geçirilmesiyle Istanbul işgal edilecek, Osmanlı Devleti de savaş dışı kalacaktı.
Itilaf Devletleri bu amaçlarla Çanakkale Cephesini açtılar.
Ingiliz ve Fransız gemileri Çanakkale Boğazına yığınak yaptılar.18 Mart 1915’te teknik bakımdan üstün olan Müttefik Devletleri Boğazı geçmek amacıyla hareket ettiler.Fakat Türk Ordusunun olağanüstü savunmasıyla karşılaştılar ve pek çok kayıplar vererek geri çekildiler
Bunun üzerine Itilaf Devletleri karadan Istanbul’a ulaşmak üzere Gelibolu’ya asker çıkardılar.Ingiliz ve Fransız sömürgelerinden de birçok asker getirdiler.Tarihin en kanlı kara savaşları burada meydana geldi.Türk askeri Conkbayırı, Anafartalar, Arıburnu bölgelerinde Mustafa Kemal’in önderliğinde başarılı savunma savaşları yaparak tarihe “Çanakkale Geçilmezâ€diye yazdırdı.
Çanakkale Savaşının Sonuçları:
Çanakkale Cephesinde yenilgiye uğrayan Itilaf Devletleri dünyada prestij kaybettiler.
I.Dünya Savaşının uzamasına neden oldu.
Itilaf Devletlerinin yardımı Rusya’ya ulaş-madığı için Rus ekonomisi iyice bozuldu. Rusya’da çarlık rejimi yıkılarak yerine Bolşevik rejim kuruldu ve Ruslar I.Dünya Savaşından çekildi.
Bulgaristan Almanya’nın(Ittifak Dev.)yanında savaşa katıldı.
Çanakkale Savaşları milli mücadele ruhunun başlangıcı oldu.
Mustafa Kemal’in milli mücadelede önder olmasında Çanakkale Savaşlarının büyük rolü vardır.
Kanal Cephesi: Almanların isteği üzerine açılmıştır. Cephenin açılma amacı, Ingilizlerin Uzakdoğu sömürgeleriyle bağlantısını kesmek ve Mısır’da Osmanlı hakimiyetini yeniden kurmaktır.
Ancak istenilen gerçekleşmedi. Ingilizlere karşı bazı başarılar elde edildi, Bu kalıcı olmadı. Ingilizler Sina Yarımadasını ele geçirip Suriye’ye kadar geldiler.
Suriye-Filistin Cephesi: Kanal cephesinde Ingilizlere yenilen birliklerimiz Filistin’e sonrada Suriye’ye kadar geri çekildiler. Yıldırım orduları burada başarılı savunma savaşları yaptılar Zamanla kuzeye doğru çekilen Türk birlikleri Halep önlerinde Ingilizleri durdurdular.
Irak Cephesi : Ingilizler zengin Irak petrollerini ele geçirmek amacıyla açtılar.
Hicaz ve Yemen Cephesi: Ingilizler Arap Yarımadasını işgal etmek için Yemen’e asker çıkardılar.Ayrıca Hicaz Emiri Şerif Hüseyin’e çok miktarda para yardımı yaptılar.Türk ordusu Ingiliz ve Araplara karşı mücadele ettiyse de başarılı olamadı. Ingilizler Yemen’i alarak Hicaz’a tamamen hakim oldular.
Galiçya, Romanya ve Makedonya Cephesi: Osmanlı Devleti bu cephelerde Ortaklarına (Bulgaristan,Avusturya-Macaristan)yardım etmek amacıyla savaştı.
Savaşın Sona Ermesi:1917 yılında Rusya’nın savaştan çekilmesi üzerine Ittifak Devletleri Itilaf Devletlerine karşı üstünlük kurmuşlardı.
Ancak bu durum uzun sürmedi. Amerika Birleşik Devletleri Itilaf Devletlerinin yanında savaşa girdi. Amerikan birlikleri o zamana kadar hiç savaşa katılmamıştı. Almanya güçlü, dinamik olan Amerikan orduları karşısında tutunamadı. Ingiliz, Fransız ve ABD birliklerinden oluşan güçlü müttefik kuvvetleri Batı Cephesinde Almanya’yı çökerttiler. Diğer cephelerde de başarısızlıklar artmaya başlamıştı. Böylece savaşın sonunda Ittifak Devletleri savaşı kaybettiklerini belirterek (yenilerek)yenen devletlerle ateşkes anlaşmasını imzaladılar. Almanya ile (Versay) Avusturya ile(Sen Jermen),Bulgaristan la(Nöyi),Macaristan’la(Tirayanon)Osmanlı Devleti ile de Sevr Barış Anlaşması imzalandı.
I.Dünya Savaşının Sonuçları
Bazı Imparatorluklar yıkılarak yerine yeni devletler kuruldu.(Polonya, Çekoslovakya, Yugoslavya, Macaristan, Türkiye)
Yeni rejimler ortaya çıktı.(Cumhuriyet, Komünizm, Faşizm, Nazizm.)
Devletlerarasındaki dengeler bozuldu.
Milyonlarca insan öldü. Birçok şehirler yakılıp yıkıldı.
Sürekli barış sağlamak ve anlaşmazlıkları çözmek için Cemiyet-i Akvam (Milletler Cemiyeti)kuruldu.
Sorunların çözümü sağlanamadığı için II. Dünya Savaşının çıkmasına neden oldu.
Sömürgecilik, mandacılık haline dönüştü.
Wilson Ilkeleri (8 Ocak 1918)
Bu ilkelerin yayınlanma amacı, dünya barışını sağlamak, ülkeler arası mücadelelere son vermektir. Wilson ilkelerine göre;
* Bütün milletler, kendi geleceğine kendisi karar verecektir.
* I. Dünya Savaşı’nda yenen devletler, yenilenlerden savaş ve toprak tazminatı almayacaktır.
* Dünya barışını tehdit eden silahlanmaya son verilecektir.
* Devletlerarası barışı sağlamak için Milletler Cemiyeti kurulacaktır.
Wilson ilkeleri görünürde dünya barışını sağlamaya yöneliktir. Fakat sömürgeci devletler bu ilkeleri kendi lehlerine çevirmişlerdir. Bunun yanında Wilson ilkelerine uymayarak, kendi çıkarları doğrultusunda hareket etmişler ve dünya barışını tehlikeye sokmuşlardır.
Paris Barış Konferansı (18 Ocak 1919)
* I. Dünya Savaşı sonucunda, yenilen devletlerin durumlarını görüşmek ve yapılacak olan barış antlaşmalarının esaslarını tespit için konferans düzenlenmiştir.
* Bu konferansta barış görüşmelerinin yapılması beklenirken, Osmanlı Devleti’nin toprakları paylaşılmış, Batı Anadolu toprakları, Yunanistan’a bırakılmıştır. ( Sahte nüfus belgelerine dayanarak)
UYARI! Batı Anadolu’nun Italya yerine Yunanistan’a bırakılmasının nedeni, güçlü bir Italya’nın Akdeniz’de varlığının Ingiltere’nin sömürge yollarını tehdit edebileceği düşüncesidir. Güçlü bir Italya yerine, güçsüz olan Yunanistan tercih edilmiştir.
UYARI! Avrupa devletleri, kendi çıkarları doğrultusunda hareket etmişlerdir. Batı Anadolu’nun Yunanistan’a bırakılması Yunanistan’ın Izmir’i işgaline zemin hazırlamıştır.
GELDIKLERI GIBI GIDERLER
MONDROS ATEŞKES ANLAŞMASI
Almanya’nın I.Dünya Savaşı’nda yenilgiye uğ-ramasıyla ittifak Devletleri savaşı kaybetti.
Osmanlı Devletini temsilen Bahriye Nazırı Rauf Orbay ateşkes şartlarını görüşmek üzere Limni adasının Mondros Limanına gitti. Itilaf Devletleri daha önceden Osmanlı Devletinin topraklarını gizli anlaşmalarla paylaşmışlardı. Osmanlı Devleti heyeti bu plana itiraz etti ise de sonuçta bir şey değişmedi. Bunun sonucunda Mondros Ateşkes Antlaşması imzalandı.(30 Ekim 1918)Buna göre;
1-Çanakkale ve Istanbul Boğazı Itilaf Devletlerinin denetimine geçecek.
2-Osmanlı ordusu terhis edilecek, donanmasına ve silahlarına el konacak.(Osmanlı’yı savunmasız bırakmak için)
3-Toros tünelleri Itilaf Devletlerinin denetimine verilecek.
4-Bütün haberleşme ve ulaşım araç ve gereçleri Itilaf Devletlerine bırakılacak.
5-Itilaf Devletleri bütün Osmanlı liman ve tersaneleri ile demiryollarından yararlanacak.
6-Doğuda yani vilayeti sitte’de(altı ilde) (Sivas,
Erzurum,Van,Bitlis,Elazığ,Diyarbakır)karışıklık çıkarsa Itilaf Devletleri buraları işgal edecek(24.Madde)
7-Itilaf Devletleri kendi güvenliklerini tehdit eden bir durum ortaya çıkarsa herhangi bir stratejik noktayı işgal edebilecekler. (7.madde)
Itilaf Devletleri bu maddeye dayanarak Anadolu’yu işgal ettiler.(7.madde)
Anlaşmanın Önemi: Bu anlaşma ateşkes anlaşmasından ziyade Osmanlı Devletinin teslimini ve işgalini ortaya koymaktadır.
24.Madde ile doğuda Vilayeti Sitte de bir Ermeni Devleti kurulması düşünülmüştür.
Anlaşmanın en önemli maddesi 7.madde idi.Itilaf Devletleri bu maddeyle(Anadolu’nun işgaline ortam)hazırladı.
Fransızlar; Mersin. Adana çevresi,
Italyanlar; Muğla, Antalya ve Konya çevresi.
Yunanlılar;(Paris Barış Konferansındaki deği-şiklikle)Izmir ve çevresi.
Ingilizler;Musul,boğazların kontrolü, Samsun, Merzifon.Batum’a asker çıkardılar.
MILLETLER CEMIYETI’NE GIRIŞ
I.Dünya Savaşı sonrasında böyle bir savaşın bir daha çıkmaması için kuruldu. Türkiye Milletler Cemiyeti’nin daveti ile üye oldu. Fakat I.Dünya Savaşı sonrasında yapılan anlaşmaların ağır olması yeni bir savaşı önleyemedi.
Birleşmiş Milletler
Birleşmiş Milletler 1945 yılında kurulmuştur. ABD, Ingiltere, Sovyetler Birliği ve Çin’in öncülüğünde kurulan bu örgüt, dünya barışı ve güvenliğini sağlamak için çalışmalar yapmıştır.
Birleşmiş Milletlerin amaçları arasında;
* Uluslararası ilişkileri pekiştirmek,
* Ekonomik, sosyal, kültürel ve toplumsal sorunlar konusunda uluslararası işbirliği sağlamak.
* Uluslararası insan haklarının korunmasında uzlaşmacı bir tavır sergilemektedir.
Birleşmiş Milletler, dünya barışını ve güvenliğini sağlamak amacıyla kurulmasına rağmen, kuruluşundan günümüze kadarki dönemde ortaya çıkan savaşlar ve savaşın olumsuz sonuçları karşısında yeterliliği tartışılmaktadır.
1970-1989 yılları arasında Bulgaristan’ın kendi ülkesinde 1,5 milyon Türk ve diğer farklı ırktan topluluklara karşı yapmış olduğu asimilasyon hareketi ve zorunlu göç ettirmelerine karşı Birleşmiş Milletler tarafından gerekli önlemler alınmamıştır. Bunun yanında ABD ve müttefikleri olan güçlerin Irak’ta, bir milyon beş yüz sivil insanı öldürmesine, Rumların 1974 yılında Türklere karşı yaptıkları katliamlara Birleşmiş Milletler yetersiz kalmıştır.
doğan, büyümekte olan gençlerin sorunlarına da çözüm aramaktadır.
KÜRESEL ISINMA
Küresel Isınma Nedir?
Insan tarafından atmosfere verilen gazların sera etkisi yaratması sonucunda, dünya yüzeyinde sıcaklığın artmasına küresel ısınma deniyor. Iklim sisteminde vazgeçilmez bir yere sahip olan sera gazları, güneş ve yer radyasyonunu tutarak, atmosferin ısınmasında başlıca etkendirler. Sera gazlarının bulunmaması durumunda yeryüzünün sıcaklığının bugüne göre 30oC daha soğuk olacağı hesaplanmıştır. Son yıllarda atmosferde çeşitli insan aktivitelerinden kaynaklanan nedenlerle karbondioksit, metan, ozon ve di azot monoksit gibi gazlardan oluşan sera gazları, yeryüzü sıcaklığında belirgin artmalara sebep oluyor. Sera etkisinin artması, troposferin ısınmasında, stratosferin de soğumasında en önemli etken olarak gösteriliyor.
Ne yapmalıyız?
1 Mısır yakıtı kullanın
ÇÜNKÜ dünyadaki otomobillerin yarısı, petrol yerine mısırdan üretilen etanol yakıtını kullanırsa küresel ısınmaya yol açan gazları atmosfere salınımı yüzde 7 düşer
2 Evinizi izole edin
ÇÜNKÜ küresel ısınmaya yol açan gazların yüzde 16’sından konutların enerji tüketimi sorumlu. Evlerin izole edilmesi ısınma enerjisini yüzde 40 azaltır.
3 Ampulleri değiştirin
ÇÜNKÜ sadece 7 watt harcayan çevre dostu ampüller 40 watt’lık standart bir ampül kadar ışık yayabiliyor.
4 Sokakta LED ampül
ÇÜNKÜ cadde aydınlatmalarının 18 ayda bir yenilenmesi gerekiyor. Yüzde 40 daha az elektrik harcayan LED ampüller, 2 kat daha pahalı ama 5 yıl kullanılıyor.
5 Ciplere ağır vergi
ÇÜNKÜ 1.8 litre motor hacmine sahip bir sedan otomobil kilometrede 170 gram karbon gazının atmosfere salınmasına yol açıyor. Ciplerde bu oran 2 kat fazla.
6 Organik kıyafet giyin
ÇÜNKÜ içinde tamamen doğal ortamda yetişmiş pamuktan yapılan yüzde 100 organik kıyafetler üretilirken yüzde 60 oranında daha az enerji harcanıyor.
7 Yolculuğu paylaşın
ÇÜNKÜ araştırmalar otomobil kullananların yüzde 38’inin yalnız seyahat ettiğini gösteriyor. Işe gidip gelirken otomobille topluca seyahat edin.
8 Jeotermal ısıtma
ÇÜNKÜ 13 dereceye kadar ısıtılan suyun merkezi bir sistemden binaya dağıtırak, doğalgazlı ısıtmaya destek sağlanabilir ve enerji tüketimi düşürülebilir.
9 Hybrid otomobil
ÇÜNKÜ elektrik ve benzin olmak üzere iki motora sahip olan hybrid otomobiller, yüzde 20’ye varan yakıt tasarrufu sağlıyor.
10 Ekolojik makyaj
ÇÜNKÜ içerdiği kimyasal maddelerden dolayı kozmetik ürünlerin bir çoğu çevreye zarar veriyor. Bitki özlerinden yapılan organik makyaj ürünleri moda oldu.
11 Kırmızı et yemeyin
ÇÜNKÜ kırmızı et yemeyi azaltarak ısınmaya yol açan sera gazlarının oranı yüzde 4 azaltılabilir. Dünyada 1.7 milyar inek, 1.5 milyar koyun var.
12 Plastik kullanmayın
ÇÜNKÜ plastik doğadan 1000 yılda temizleniyor. Yılda 500 milyar poşet kullanılıyor. Sadece yüzde 3’ü kağıttan…
13 Geridönüşümlü kağıt
ÇÜNKÜ geri dönüşümlü kağıdın üretimi yüzde 60 enerji tasarrufu sağlıyor.
Yılda 900 milyon ağaç kağıt üretimi için kesiliyor.
14 Toplu taşıma kullanın
ÇÜNKÜ sera gazlarının yüzde 14’ü araçlar yüzünden atmosfere salınıyor. Otobüse binerek bu oran yarıya yarıya azaltılır.
15 Bekleme modu
ÇÜNKÜ araştırmalar evlerde harcanan elektriğin yüzde 75’ini bekleme modunda tutulan televizyon ve bilgisayar gibi elektronik cihazların harcadığını ortaya koyuyor.
16 Inik lastiklere dikkat
ÇÜNKÜ havası inik lastiklerle seyahat etmek benzin tüketimini yüzde 10 oranında artırır.
17 Küçük evde oturun
ÇÜNKÜ 200 metrekarelik bir evi ısıtmak için, 100 metrekarelik bir evden 2.5 kat daha fazla enerji harcanması gerekiyor.
18 Eski kıyafeti verin
ÇÜNKÜ eski kıyafetlerin eritilip yeniden kumaş haline getirilmesiyle yüzde 76 enerji tasarrufu sağlanabiliyor.
19 Gökdelene izin verin
ÇÜNKÜ cam dış cepheye sahip olan gökdelenlerin ışıklandırma ve ısıtma giderleri, beton bir binaya göre daha az.
20 Kravat takmayın
ÇÜNKÜ kravat takmayarak sıcaklamazsınız. Erkek çalışanların tümü kravat takmazsa, klimalar daha az çalışır ve daha az enerji harcanır.
21 Pamukluları atmayın
ÇÜNKÜ pamuklu kıyafetler, sentetik madde içermediği için geri dönüşüm yapılamıyor. Ne kadar giyilirse o kadar kardır.
22 Ofis değil evde çalışın
ÇÜNKÜ imkanı olanlar ev-ofislerde çalıştığında ulaşım nedeniyle ortaya çıkan sera gazlarının azalması bekleniyor.
23 Karbon gazı denize
ÇÜNKÜ atmosfere her yıl salınan 7.3 milyar ton karbon gazının yüzde 10’u okyanus tabanında depolanabilir.
24 Yazın pencere açın
ÇÜNKÜ klima yerine bir pencere açarsanız yıllık 22.7 ton olan kişibaşı karbon gazı salınımınızı 1.8 ton azaltırsınız.
25 Bahçenize bambu
ÇÜNKÜ sadece çapı geniş dallara sahip olan bitkiler, saldıklarından daha çok karbon gazını emebiliyor.
-IKLIM DEĞIŞIKLIĞININ AVRUPA’DA BEKLENEN ETKILERI-
-Nehir yatağı havzalarının, şiddetli ve tehlikeli akıntılara sahip kısımları yüzde 19’dan, 2070 yılında yüzde 34-36’ya çıkacak.
-Batı Avrupa’da muhtemelen milyonlarca insan, sulak alanlarla iç içe yoksunluk içerisinde yaşayacak.
-Küresel sıcaklık ortalamalarının hızla yükseleceği bir senaryonun gerçekleşmesi halinde 2080’lerde yılda fazladan 2,5 milyon kişi daha kıyı şeritlerindeki sellerden etkilenecek.
-Çeşitli senaryolara göre 2070’lerde akarsu potansiyelleri Avrupa’nın Akdeniz kısmında yüzde 20-50 arasında düşerken, Kuzey ve Doğu Avrupa kısımlarında yüzde 15-30 arasında artacak.
-Alp buzullarının küçük olanları ortadan kalkacak, büyükleri 2050 itibariyle yüzde 30-70 arasında eriyecek.
-Akdeniz’e yönelik turizm yazın düşerken, ilkbahar ve sonbaharda artacak.
-KUTUPLAR VE BAZI DIĞER BÖLGELER-
-Kuzey kutbundaki deniz buzulları 2100’e kadar yüzde 22-33 arasında azalacak, Antarktika’da ise tamamen ortadan kalkabilecek. Deniz dışı alanlardaki buzullarda önemli incelme olacak ve bu, yeryüzündeki deniz seviyesini yükseltecek.
-2100 yılına kadar deniz seviyesindeki yükselmenin 18-59 santimetre arasında olabileceği tahmin ediliyor.
-Şu anda 500 bin kilometre kare olan Himalaya buzul alanı, 2030’da 100 bin kilometre kareye kadar gerileyebilecek.
-Asya’ da birçok ülkede açlık sorunu olacak.
-Asya’ da 2020 yılında su sıkıntısı çeken kişi sayısı 1,2 milyar kişiye kadar yükselebilecek.
-Ada devletlerde genellikle kıyılara inşa edilen uluslararası havaalanları ve yollar su altında kalabilecek.
DÜNYA HEPIMIZIN
Dünya Sağlık Örgütü|WHO)
* 1946yılında kurulan bu örgüt, verem, çiçek, AIDS, hepatit gibi salgın hastalıklarla
mücadele etmektedir.
* 1947 yılında Türkiye bu kuruluşa katılmıştır.
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü(FAO)
* Dünyadaki doğal kaynakların azalması, tarımsal üretimin düşmesi, küresel ısınmayla birlikte gelen kuraklıklar bu örgütün kuruluşunda etkili olmuştur.
* Dünyadaki en önemli sorun olan açlığa karşı önemli tedbirler almaktadırlar. Günümüzdeki yoksul ülkelere besin yardımı yapmakta ve bu yardımları teşvik etmektedirler
ÇEVRE KIRLILIĞI
Insanın doğaya hakim olma sürecinde hava, su ve toprak kirliliği önemli derecede artmıştır.
Toprak kirliliğine neden olan bilinçsizce gübreleme ilaçlama ve sanayi kuruluşlarının atıkları topraktaki canlı ve bitkilere zarar vermektedir.
Bilinçsiz bir şekilde ormanların kesilmesi erozyon ve toprak kayıplarına neden olmaktadır. Bu durum suların kirlenmesine ve tarım topraklarının azalmasına neden olmaktadır.
Hava kirliliğine neden olan sanayinin gelişmesi ile birlikte fabrikaların açılması, bu fabrikalardan çıkan kimyasal zararlı gazlar, otomobillerden çıkan gazlar insan sağlığını tehdit etmektedir. Hava kirliliği solunum sistemi hastalıkları ve akciğer kanserine yol açmaktadır.
Su kirliliğine neden olan sanayi atıkları, zehirli madde atıkları suda yaşayan canlılara zarar vermektedir. Türkiye’de bulunan Marmara denizi, Haliç ve Izmir Körfezi’nde su kirliliği görülmektedir. Bu kirliliğin nedeni, insanların bilinçsizce bu suları kirletmeleridir.
Çevre Kirliliğine Karşı Alınması Gereken Önlemler
Zararlı yakıt kullanımı yerine jeotermal ve güneş enerjisi tercih edilmelidir.
Yeşil alanların tahrip edilmesi önlenmeli, ağaçlandırma çalışmalarına ağırlık verilmelidir.
Sanayi tesislerinin, verimsiz topraklar üzerine kurulması ve zararlı atıkları arıttıktan sonra doğaya bırakılmalıdır.
Gübreleme ve ilaçlama konusunda insanlar bilinçlendirilmelidir.
Sanayide dönüşümü olan cam, karton gibi maddeler kullanılmalıdır.
GREENPEACE
Greenpeace küresel çevre sorunlarına dikkat çekmek, yeşil ve barış dolu bir gelecek için çözümler bulunmasını zorlamak amacıyla şiddet içermeyen farklı eylemlere başvuran ve kampanyalar yürüten bağımsız bir örgüttür.
Greenpeace hükümetlerden, şirketlerden veya siyasi partilerden maddi destek aramamakta veya kabul etmemektedir.
Greenpeace bu amaçla;
Okyanuslar ve yaşlı ormanların korunması,
Iklim değişikliğini durdurabilmek için fosil yakıtların kademeli olarak sonlandırılması ve yenilenebilir enerjilerin teşvik edilmesi,
Nükleer silahlanma ve nükleer kirliliğe son verilmesi,
Zehirli kimyasal maddelerin ortadan kaldırılması,
Genleri ile oynanmış organizmaların doğaya bırakılmasının önlenmesi çalışmalarını yürütmektedir.
TERÖR VE SAVAŞ
Terör; baskı, şiddet ve korku yoluyla siyasi, sosyal ekonomik, hukuki düzeni bozmaya yönelik eyleme denir. Terör uluslararası barışı tehdit eden önemli bir unsurdur. Terörün temel amaçları içerisinde, mevcut devlet yönetimini yıpratmak ve devlet otoritesini zayıflatmak vardır.
Uluslararası çıkar çatışmaları, gruplaşmalar, hammadde ve pazar arayışı, ekonomik ve siyasi mücadeleler 20. yy’ın başından itibaren başlayan I. Dünya Savaşı’nın nedenleridir. Bu savaşta milyonlarca insan hayatını kaybetmiştir. Okullar, evler, hastaneler köprüler yıkılmış, açlık, yokluk ve salgın hastalıklar baş gös-termiştir.
20. yy’in ortalarına gelindiği zaman II. Dünya Savaşı çıkmış yine milyonlarca insan hayatını kaybetmiştir.
Görülüyor ki savaş, insan hayatını önemsemeyen, dünya barışını bozan, açlık ve yoksulluk getiren bir olaydır. Dünyada görülen bu uluslararası sorunları, barışçı yollarla çözmek, bu savaşların kötü sonuçlarına çözüm getirmek için uluslararası örgütler kurulmaya başlamıştır.
TÜRKIYE’YE YÖNELIK IÇ VE DIŞ TEHDIT
a. Anarşi ve Terör Kavramı:
Anarşi: Devlet denetiminin kalmaması durumu
Anarşist: Devletin siyasi ve idari kurumlarını çökertmeye kalkışan kişilere denir.
Terör: Yıldırma – korkutma demektir.
Terörist: Terör eylemlerine girişen kimselere denir.
Terörizm: Siyasi bir amaca ulaşmak için yasa dışı yollarla şiddet kullanılmasıdır.
Uluslar arası örgütlerin herhangi bir ülkeyi yıpratmak ve etkilemek için yaptıkları eylemlere uluslar arası terörizm adı verilir.
Terörün Yayılma Sebepleri:
1. Bilgi ve anlayış azlığı
2. Kamuoyunun terör konusunda eğitimsizliği
3. Bazı kişi ve kuruluşların bilerek veya bilmeyerek terörizme katkısı
4. Doğal afetlerde ortaya çıkan söylentiler.
5. Terörü destekleyen devletlerin mevcudiyeti
6. Bazı silah üreticilerin örgütlere silah satması
7. Ülkeler arası işbirliğinin sağlanamaması
8. Halkın yeteri kadar duyarlı olmaması.
Terörle Mücadelede Kişilere Düşen Görevler:
1. Milli hedefler doğrultusunda bilinçli olmak.
2. Eğitim ve öğretimi , milli birlik ve beraberliği sağlayıcı ve güçlendirici tarzda sürdürmek.
3. Yıkıcı ve bölücü faaliyetlere karşı bilinçli olmak.
4. Yıkıcı ve bölücü faaliyetleri etkisiz kılacak düşünce yapısına sahip olmak.
5. Terörizme karşı duyarlı olmak.
6. Türkiye Cumhuriyetine Türk toplumuna ,Türk milli değer ve kültürüne bağlı olmak.
7. Cumhuriyet yönetimine inançla bağlı olmak.
8. Türk olmakla gurur duymak.
9. Vatan ve bayrak sevgisiyle dolu olmak.
Güncel Tehdit:
Tehdit, korkutma gözdağı vermedir. Bir devlete tehdit içten de dıştan da gelebilir ve devletin düzenini yıkmayı amaçlar.
Iç tehdit unsurları; irtica, anarşi, terör, uyuşturucu madde kaçakçılığı ve ticaretidir. Bu unsurlar, ülkemizi bölmeyi ve yıkmayı amaçlamaktadır.
Ülkemize yönelik dış tehditler çok çeşitlidir. Bunlar;
Uyuşturucu madde ve silah kaçakçılığı, uluslararası terörizm, Ermeni terörizmi, bati ülkelerinin ülkemiz üzerindeki emelleri ve casusluktur.
a) Ülkemizdeki Iç Tehdit Unsurlarının Başlıca Hedefleri Şunlardır:
1. Hedef ülkede anarşi ve terör ortamı meydana getirmek.
2. Devlet otoritesini sarsmak
3. Toplumu yönetilemez hale getirmek
4. Devletin ülkesiyle ve milletiyle olan bütünlüğünü parçalamak.
5. Çağdaş anlayışı yıkmak.
6. Ülkede rejimi değiştirerek kendi görüşlerinin etkin olduğu bir düzen kurmak.
b) Dış Tehdit Unsurlarının Hedefleri:
Dış tehdit unsurları da iç tehdit unsurları gibi laik,çağdaş,özgürlükçü ve demokratik Türkiye Cumhuriyetini parçalamak, yok etmek amacındadır.
c)Türkiye’nin Jeopolitik Öneminden Dolayı Yabancı Ülkelerin Ülkemiz Üzerindeki Emelleri:
Jeopolitik konum;bir ülkenin bölge veya dünya siyasetindeki konumu demektir.
Ülkemizin Dünya üzerindeki yeri çok önemlidir. Üç tarafı denizlerle çevrilidir. Avrupa’yı Asya’ya bağlayan boğazlara sahiptir. Ayrıca üç kıt’anın birbirine en yakın olduğu yerdedir. Ortadoğu,Kafkas ve Balkan ülkeleriyle komşudur. Bütün bunlar düşmanlarımızın sayısını artırmaktadır. Ülkemizin gelişmemesi ve uygar ülkeler seviyesinin üstüne çıkmaması için bazı ülkeler ülkemizde terör ve kargaşa ortamı olması için çaba sarf ederler. Ancak Türk milleti, Atatürk’ün gösterdiği bilim ve teknoloji yolunda ilerlemektedir. Gelecek her türlü saldırıya ülkemiz kendisini hazırlamıştır.
d. Kaçakçılık:
Yasal olmayan yollardan büyük kazançlar elde etmek amacıyla uyuşturucu madde, silah,tarihi eser ve altın gibi maddelerin alınıp satılmasına kaçakçılık denir.
Ülkemizde Jandarma Genel Komutanlığı,Emniyet Genel Müdürlüğü,Gümrük Genel Müdürlüğü gibi resmi kuruluşlar kaçakçılıkla mücadele etmektedirler.
ORTAK MIRAS-NEDEN YAŞATMALIYIZ?
Miras, nesilden nesile gelecek kuşaklara aktarılan maddi ve manevi her şeydir.
Düşünce, sanat ve edebiyat ürünü, doğal zenginlikler, tarihi eserler ve bilim insanlığın ortak mirası olarak değerlendirilir. Bilimsel, sanatsal ve teknolojik ürünler sadece ortaya çıktığı toplumun değil, bütün insanlığın malıdır. Bir toplumda ortaya çıkan ürünler, kültürler arası etkileşim yoluyla bütün toplumlara yayılır. Bu nedenle ürünler insanlığın ortak mirası olarak değerlendirilir.
Insanlığın ortak miraslarından bazısını ele alalım.
a) Insanlığın Sanat Mirası
Insanların; doğayı, düşünce ve duyguları kendinden bir şeyler katarak ortaya koymuş olduğu özgün ürünlere sanat denir. Roman, öykü, tiyatro, mimari, müzik vb. sanat dalları vardır.
Sanat anlayışı Ilk Çağdan günümüze kadar gelişme göstermiş ve gelişmeye devam etmektedir. Ilk olarak insanlar mağara duvarlarına resimler çizerek sanat eserleri ortaya koymuşlardır. Hindistan, Anadolu, Mezopotamya ve Çin Uygarlıkları dönemindeki sanatsal faaliyetler diğer kültürleri de etkilemiştir.
Türkiye’de, çevremize baktığımız zaman Anadolu Selçuklu devleti ve Osmanlı devleti döneminden kalan mimari eserleri görmekteyiz. Bu yapılar, bizlere kalmış olan miraslardır. Bizlere düşen görev bu eserleri korumaktır.
b) Insanlığın Düşünce Mirası
Insanlar, doğaya hakim olmak için mücadele ederken çevresindeki olayları iyi gözlemleyerek, olaylar arasında ilişki kurmuştur. Bu gözlemlerden etkilenerek düşünce hayatı gelişmeye başlamıştır.
Ilk Çağ, Orta Çağ ve Yeni Çağ’daki yetişen bilim adamları düşünce hayatının gelişiminde önemli rol oynamışlardır.
Ilk Çağ’da; Tales, Sokrat, Konfüçyüs, Buda, Heraklit ve Aristo gibi bilim adamları yetişmiştir.
Birunu, Ibn-i Sina, Ibn-i Rüşd, Harezmi, Imam Gazali ise Islam bilim adamlarıdır.
15. ve 16. yy’da Avrupa’da görülen Rönesans ve Reform hareketleri, Avrupa’nın düşünce yapısını değiştirmiştir. Aydınlanma Çağı ile insanlar pozitif bilimlere yönelmiş ve skolastik düşünce önemini yitirmiştir. Avrupa’daki bu gelişmeler, bütün dünyayı etkilemiştir.
c) Insanlığın Bilim Mirası
Dünyada var olandan yola çıkarak, deney ve gözlem yoluyla neden-sonuç ilişkisi içersinde incelenilerek ulaşılan kurallı bilgiler topluluğuna bilim denir.
Bilim Ilk Çağ’dan itibaren gelişmeye başlamıştır. Babiller’de görülen Astronomi ve Matematik alanındaki çalışmalar bütün dünyayı etkilemiştir.
Pascal, Dekart, Kopernik, Kepler, Galileo, Newton gibi bilim adamları Yeni Çağ’da yetişmiştir. Bu bilim adamları insanlığın ortak mirası olan bilime önemli katkılarda bulunmuşlardır.
Ortak Mirasın Önemi
Bilim, sanat, edebiyat ve düşünce ürünlerinden oluşan ortak miras tarih içinde farklı toplumların katkısıyla oluştu. Toplumların ortaya koyduğu ürünler ve değerler üretildiği toplumla sınırlı kalmadı, bütün toplumlara yayıldı.
Ortaya konan ortak miras ürünleri aynı zamanda bütün insanlığa yarar sağlamakta, toplumların gelişmesine katkıda bulunmaktadır.
Ortak mirastan yararlanma onu özenle korumaya bağlıdır. Yaşayan kuşaklar ortak mirastan yararlanırken, onu korumakla da sorumludurlar.
Ortak Miras Özellikleri
Geçmişten günümüze kadar, süregelen insanların birikiminden oluşur.
Ortaya çıkan ürün, tek bir ulusun mirası değildir. Tüm uluslar bu mirastan yararlanabilir.
Insanlar ortak mirasın korunmasında duyarlı olarak, tüm insanlığa yarar sağlamalıdır.
Ortak mirası korumak, geliştirmek ve nesillere aktarmak gereklidir.
Ortak Mirasa Nasıl Katkıda Bulunuruz?
Ortak mirasa katkıda bulunulması ve korunması tüm insanlığın görevidir. Ortak mirasa katkıda bulunmak dünyada yaşanan sorunların çözümüne de katkı sağlar.
Günümüzde insanlık ortak mirasa daha da katkıda bulunarak eşitlik anlayışını geliştirmeye çalışmakta ve insanlık için sorun olan birçok olaya bilimsel çözümler getirmektedir.
Ortak mirasın korunması amacıyla da dünyada birçok müze ve kütüphane kurulmuştur. Buralarda geçmişteki ortak mirasın ürünleri sergilenmekte ve insanlığın hizmetine sunulmaktadır.
Ortak mirasın korunmasında faaliyet gösteren önemli kuruluşlardan birisi de Dünya Anıtlar Vakfı’dır. Bu kuruluş tarihi alanları belirlemekte ve korunması için çeşitli önlemler almaktadır.
Günümüzde üretilen teknik araçlar ve bilgisayarlarda ortak miras ürünleri kayıt altına alınıp kopyaları saklanmaktadır. Bilgisayarlar istenilen bilgiye daha kolay ve çabuk ulaşılmasını sağlamaktadır.
Ortak mirasın korunmasında devletlerin yasal düzenlemeler yapması ve bu konuda vatandaşlarına küçük yaşlardan itibaren eğitim verme& de oldukça önemlidir.
Ortak mirasın korunmasında en önemli etken mirasa bilinçli olarak katkıda bulunulması ve eğitimdir.
Dünya Miras Listesindeki Doğal ve Kültürel Varlıklarımız
1. Istanbul’un Tarihi Alanları
2. Göreme ve Kapadokya Milli Parkı
3. Divriği Ulu Cami ve Darüşşifası
4. Hattuşaş (Boğazköy)
5. Nemrut Dağı
6. Xanthos – Letoon
7. Pamukkale – Hierapolis
8. Safranbolu şehri
9. Truva Arkeolojik Kenti
|