Türkiye’de Etkili Olan Rüzgarlar ve Basınç Merkezleri
Bu ders notumuzda ülkemizde etkili olan rüzgarların adlarını genel özelliklerini göreceğiz ayrıca rüzgarların oluşumu ve basınç merkezlerini bulabilirsiniz.
Türkiye’de Etkili Olan Rüzgarlar
Türkiye Batı rüzgarları kuşağındadır.Ancak yerşekillerinden dolayı bu rüzgarların etkisi görülmez. Yurdumuz daha çok yerel rüzgarların etkisindedir.
Türkiye’de Etkili Olan Basınç Merkezleri
Türkiye farklı özellikteki basınçların etkisinde kalır. Bu durum daha çok Türkiye’nin matematik konumunun sonucudur.
Yüksek Basınçlar:
a) Sibirya Antisiklonu
* Ülkemizde doğu ve kuzeydoğudan sokulan termik kökenli yüksek basınç alanıdır.
* Türkiye’yi sadece kış aylarında Doğu Anadolu ve Balkanlar üzerinden sarkarak etkiler.
* Az fakat etkin kar yağışı ile soğuk ve ayazın fazla olduğu hava tipini simgeler.
* Balkanlardan sarktığında Azor yüksek Basıncı ile birleşerek Izlanda Alçak Basıncı’nın Türkiye’yi etkilemesine izin vermez. Bu nedenle uzun süreli, sakin ve soğuk kış koşulları yaşanır.
b) Azor Antisiklonu
* Ülkemizi sürekli etkileyen dinamik kökenli yüksek basınç alanıdır.
* Kışın serin, yağışsız ve batı yönlü rüzgarlarla kendini belli eder. Rüzgar hızları yavaştır.
* Kışın sürekli alçalıcı hareket gösterdiği ve soğuk yeryüzüne dokunduğu için havanın alt kısımlarında soğuk, durgun bir hava katmanı oluşur. Bu durgun hava bölümü içerisinde şehirsel atıklar birikerek hava kirliliğine neden olur.
* Kış ayalarında Kuzey Afrika üzerinde Izlanda Alçak Basıncı’nın sıcak bölümü oluşarak Izlanda Alçak Basıncı’nın değişmesine yardım eder. Yaz aylarında ise güneş ışınlarının gelme açısına bağlı olarak etki alanını Akdeniz üzerinden Ingiltere’ye kadar genişletir. Bu durumda Türkiye’de kuzey yönlü rüzgarlar etkili olur.
Alçak Basınçlar :
a) Izlanda Siklonu
* Dinamik kökenli bu alçak basınç alanı kışın etkilidir.
* Ülkemize batı ve kuzeybatıdan sokulur.
* Hareketli hava kütlelerini getirdiği için rüzgar birkaç gün ara ile çok farklı yönlerden eser. Rüzgarın esme yönü güneybatıdan başlar, kuzeybatıya kadar döner. Bu basınç merkezinde güney sektörlü rüzgarlar sıcaklığı artırırken, kuzey sektörlü rüzgarlar sıcaklığı düşürücü etki yapar ve cephesel yağışlara neden olur. Özellikle Karadeniz’de bubasınç alanı etkisiyle cephesel ve orografik yağışlar görülür.
* Eğer kendisinden daha sıcak olan Akdeniz’e iner ve uzun bir süre burada kalırsa nem yüklenir. Türkiye’nin güneybatı kıyılarında aşırı kış yağışlarına neden olur.
b) Basra Körfezi Iran Siklonu
* Termik kökenli bu basınç alanı, yaz aylarında karaların aşırı ısınması nedeniyle oluşmuştur.
* Ülkemizde güney ve güneydoğudan sokulan ve yaz aylarında etkili olan Basra Alçak Basıncı;
1) Aşırı çöl sıcaklarının yaşanmasına,
2) Yaz başlarında karaların fazla ısınması ve atmosferin üst kısımlarının daha soğuk olması nedeniyle ani, gök gürültülü, sağanak yağışlara,
3) Azor Yüksek Basıncı’nın da etkisiyle kuzey yönlü rüzgarların etkin olmasına neden olur.
|