Bu ders notumuzda Biyoloji dersinin Eşeysiz Üreme ve Çeşitleri konusu altında; Eşeysiz Üreme Nedir? Eşeysiz Üreme Nasıl Olur? Bölünerek üreme,Tomurcuklanarak üreme, Sporla üreme, Vegetatif üreme, Plasmodium malariada döl almaşı vb. başlıklar hakkında detaylı bilgileri bulabilirsiniz.

Eşeysiz Üreme ve Çeşitleri

Bir canlıdan döllenme olmaksızın yeni bireylerin oluşturmasına denir.Eşeysiz üremenin temelinde mitoz bölünmeye dayanır.Eşeysiz üreyen canlılarda kalıtsal çeşitliliğe sebep olan tek etmen mutasyondur.

Eşeysiz üreyen canlıların çoğunda zaman zaman eşeyli üremede görülür.eşeysiz üreme, bölünme, tomurcuklanma,sporlu üreme ve vejatatif üreme gibi çeşitlere ayrılır.

A-Bölünerek üreme

• Tek hücrelilerde görülür(Bakteriler ve protistalar)
• Belirli bir büyüklüğe ulaşınca bölünür.
• Mitoz meydana gelir
• Birey sayısı 2,4,6…. Gibi geometrik bir artış gösterir.
• Çok hızlı gerçekleşir

• Örn:Parmecium,amip,euglena vb.

B-Tomurcuklanarak üreme

• Ana canlının bir kısmında hücre bölünmesi ile tomurcuk şeklinde bir çıkıntı oluşur. Bu çıkıtı zamanla gelişerek yeni birey oluşur.
• Bazen yeni birey canlıdan ayrılmaz o zaman da kolonin halinde yaşamlarını sürdürürler.
• Bire mayası,süngerler,sölentereler,Gözyaşı bitkisi gibi canlılarda görülür
• Oluşan yeni canlı biri süre sonra ana canlıdan ayrılıp bağımsız canlı olabilir
• Örn:Sünger,hidra,Gözyaşı bitkisi vb.

C-Sporla üreme

• Spor adı verilen özel üreme hücreleri ile gerçekleşir
• Olumsuz koşullara dayanıklı özel üreme hücreleridir
• Sporlar sporozooalar,mantarlar ve çiçeksiz bitkilerde görülür
• Sporlar haploid canlılarda(alglerde vb.)mitozla, diploid canlılarda bitkilerde mayozla oluşur.
• Sporlar döllenmeden gelişerek yeni canlılar oluşturur
• Üç değişik özellikte spor vardır
  • Endospor:Bakterilerde
  • Ekzospor:Mantarlarda
  • Zoospor:Alglerde

Not:Endospor üremede rol almaz.

D-Vegetatif üreme

• Ana canlının vücudundan ayrılan bir parçanın eksiklerini tamamlayarak yeri bir canlı haline gelmesi şeklinde görülür
• Planaria,deniz yıldızları vb. omurgasızlarla,çiçekli bitkilerde görülür
• Rejenarasyon yeteneği yüksek canlılarda görülür.Vegetatif üremenin tercih edilme nedenleri
  • Hızlı üreme şeklidir
  • Karakterlerin korunmasını sağlar
  • Tohumla üreme yeteneği olmayan bitkilerde üremeyi sağlar.

Plasmodium malariada döl almaşı

Sporozooalardan Plasmodium malarıada hayat devri

• Qanofel sokması ile sporozoitler (n) insan kanına geçer
• Alyuvarlar içine geçerek şizonta dönüşürler
• Şizont çoğa bölünerek (Şizogoni) merezoitleri(n) oluşturur
• Alyuvarların parçalanması ile merezoitler ve toksinleri kana karışır.(Sıtma nöbetleri bu esnada görülür)
• Merezoitler ya yeni alyuvarlara girer, yada gametositlere dönüşür
• Anofelin bu insanın kanını emmesi ile gametositler anofelin barsağına geçer
• Gametositler(n) burada  ovumu(n) ve mitoz geçirerek 4-8 sperm(n)  haline gelirler
• Oluşan spermler ovumu barsak boşluğunda döller ve zigot(2n) meydana gelir
• Ameboid hareket eden zigot barsak epitelini delerek barsak kaslarına yerleşir
• Zigot burada mayoz geçirir ve ardından çoğa bölünerek (Sporogoni) sporozoitleri (n) oluşturur
• Sporozoitler dolaşım sıvısı ile  tükürük bezlerine taşınır ve döngü tamamlanır.

• Not: Plasmodium malariada baskın döl haploidtir.Diploid aşama sadece zigot evresine indirgenmiştir.

Sayfa No İçerikleri :

• SAYFA 1: Üreme Sistemine Giriş-Virüsler, Bakteriler ve Protistalar da Üreme
• SAYFA 2: Eşeyli Üreme ve Çeşitleri
• SAYFA 3: Eşeysiz Üreme ve Çeşitleri
• SAYFA 4: Hayvanlarda Üreme
• SAYFA 5: İnsanlarda Üreme ve üreme sistemi
• SAYFA 6: Bitkilerde Üreme