Bu ders notumuzda Fizik dersinin Manyetik Alan konusu altında; Manyetik Alan Nedir? Magnetik Alan Kuvvet Çizgileri, Manyetik Kuvvet, Yerin Magnetik Alanı, Akım geçen telin oluşturduğu manyetik alan, Manyetik Kuvvet vb. başlıklar hakkında detaylı bilgileri bulabilirsiniz.
Manyetik Alan Kuvvet Çizgileri
Bu konumuzda manyetik alan ve kuvvetini göreceğiz. İyi çalışmalar…
Bir mıknatısın çekim etkisini gösterdiği alana Manyetik alan denir.
Bir cam levha üzerine demir tozları serpildikten sonra levhanın altına çubuk mıknatıs yerleştirilip levhaya yavaş yavaş vurulduğunda, demir tozları mıknatısın Manyetik alan çizgilerine paralel hale gelirler. Demir tozlarının oluşturduğu çizgilere bakılarak normalde görülmeyen çizgilerin nasıl olduğu anlaşılır.
| Çubuk mıknatısın çevresindeki Manyetik alan çizgileri şekildeki gibidir. Manyetik alan kuvvet çizgileri N kutbundan S kutbuna doğrudur. Çizgilerin uç noktalarında sık olması Manyetik alanın uç kısımlarında şiddetli olduğunu gösterir. |  |
Manyetik alan çizgilerinin bulunduğu yerlere pusula iğneleri konulduğunda, pusula iğneleri yerdeki Manyetik alan çizgilerine paralel olacak şekilde dengede kalırlar. Herhangi bir noktadaki Manyetik alan vektörü ise, o noktada Manyetik alan çizgilerine teğettir.
Manyetik alan, çizgilerinin paralel olduğu yerlerdeki alana düzgün Manyetik alan denir.
Yerin Manyetik Alanı
| Yerin Manyetik alanının olduğu deneylerle tespit edilmiştir. Dünya, sanki kuzey yarı kürede S, güney yarı kürede N kutbu bulunan bir çubuk mıknatıs varmış gibi davranır. Manyetik kuzey ve güney kutup ile coğrafi kuzey ve güney kutup tam çakışmıyor. Belli küçük bir açı kadar sapma gösteriyor.Ağırlık merkezinden asılmış bir çubuk mıknatıs, bulunduğu yerden geçen dünyanın çevresindeki Manyetik alan kuvvet çizgilerine teğet olmak zorundadır. Bu nedenle ağırlık merkezinden asılmış bir çubuk mıknatısın N kutbu Manyetik kuzeyi, S kutbu ise Manyetik güneyi gösterir. |  |
| Kuzey yarı kürede, ağırlık merkezinden asılan bir çubuk mıknatıs veya pusula iğnesinin N kutbu, güney yarı kürede ise S kutbu aşağı eğilir. Ekvatorda yere paralel, kutuplarda ise yere dik konuma gelir. |  |
ELEKTRİK AKIMININ MANYETİK ETKİLERİ
Akım geçen telin oluşturduğu manyetik alan
| Şekilde pusula iğnesinin üzerinden tel geçecek şekilde devre kurulup anahtar kapatılıp telden yeterince akım geçtiğinde pusula iğnesi aniden saparak tele dik konuma gelir. Pusulanın sapması yerin manyetik alanından başka bir manyetik alanın meydana geldiğini gösterir. Bu alan elektrik akımlarının çevresinde meydana gelen manyetik alandır. Bu alanların kaynağı elektrik yüklerinin hareketidir. Telden uzaklaştıkça manyetik alanın şiddeti azalır. Tele yaklaştıkça manyetik alanın şiddeti artar. Telden geçen akımın artması da manyetik alanın şiddetini artırır. Akımın azalması ise manyetik alanın şiddetini azaltır. |  |
| Akım geçen telin çevresinde iç içe daireler şeklinde manyetik alan çizgileri oluşur. Herhangi bir noktadaki manyetik alan vektörünün yönü, bu alan çizgilerine teğettir. Akımın yönü değiştiğinde manyetik alan çizgileri ve herhangi bir noktadaki manyetik alan vektörünün yönü değişir. |  |
|